Als je verandert krijg je even een boost maar ook dat wordt weer gewoon. De kunst is om van tevoren terugvalmomenten te identificeren en daar een plan B voor te maken.

Schrijver, gedragswetenschapper en spreker Ben Tiggelaar heeft een gratis e-mailservice waarbij je je kunt abonneren op tien werkdagen lang tips en praktische inzichten op het gebied van leiderschap, gedrag en verandering. Je krijgt dan dit soort teksten: ‘Niet je capaciteiten, niet je doelen, niet je plannen, maar je dagelijkse acties bepalen of een verandering slaagt.’

Mensen zijn gewoontedieren en houden niet van veranderen. Veranderen betekent kiezen en kiezen betekent één optie vasthouden en alle andere opties loslaten en dat vinden we eng. En als je dan eenmaal in beweging bent gekomen, hoe zorg je dan dat je niet terugvalt in je oude gedrag?

Tiggelaar: ‘Als je verandert krijg je even een boost maar ook dat wordt weer gewoon. De kunst is om van tevoren terugvalmomenten te identificeren en daar een plan B voor te maken. Zo kun je preventief maatregelen treffen. Dat heet relapse prevention, een begrip uit de alcoholverslavingszorg. Ik heb een paar keer samengewerkt met mensen in de verslavingszorg. Als je een alcoholverslaafde wilt laten stoppen met drinken, kun je hem het beste een tijd in quarantaine zetten, weghalen uit de omgeving waarin hij het gedrag vertoonde dat slecht is voor hem. Zo is het ook makkelijker om je anders te gaan gedragen wanneer je van baan verandert: je nieuwe collega’s en de werkwijze zijn daar immers ook anders. Context heeft een enorme impact. Het probleem is natuurlijk dat je de context niet altijd zomaar kunt veranderen.’

Tiggelaar heeft twee praktische adviezen om terugval te voorkomen en jezelf gaande te houden bij een verandering of ontwikkelingstraject:

1. Zoek lotgenoten – Ga in een clubje zitten en houd elkaar scherp. Spreek elke week af dat je bij elkaar komt om te bespreken wat er goed ging en wat moeilijk was of niet lukte. Sociale druk helpt enorm. We zijn sociale wezens, willen goedkeuring van onze peer group, we willen dingen delen en vragen graag hulp aan elkaar.’
2. Track je eigen progressie – Op het moment dat we zien dat we vooruitgang boeken ten opzichte van een doel dat we hebben geformuleerd, dan is dat een krachtige motivator. Eigenlijk gaat het hier om iets heel herkenbaars. Denk maar aan de muziek of de sportlessen uit je jeugd. Als je merkte dat je vooruitgang boekte was het leuk. Als je geen vooruitgang zag, was het vervelend. De kunst is om, als je bijvoorbeeld bezig bent met een opleiding, zelf die progressie bij te houden en zichtbaar te maken. Laat je motivatie niet slechts afhangen van de complimentjes van de buitenwereld, maar houd voor jezelf bij hoe goed je bezig bent.’